Prostat kanseri ya da prostat tümörü, prostat bezinde ortaya çıkan ve erkeklerde en sık görülen bir kanser türüdür. Prostat, erkeklerin pelvis (leğen boşluğu) bölgesinde yer alan ve ceviz büyüklüğünde olan bir bezdir. Prostat vücutta, mesane yani idrar kesesinin hemen altında ve ona bitişik olarak bulunur. Prostat bezinin içerisinden üretra adı verilen idrar kanalı geçer.
Amerikan Kanser Derneği tarafından duyurulan veriler ışığında, bir erkeğin hayatı boyunca prostat kanserine yakalanma riski %16.7 civarındadır. Ayrıca aynı veriler ışığında prostat kanserine bağlı ölüm riski ise %2.5 civarındadır. Dünyada her 6 erkekten biri prostat kanserine yakalanmaktadır. Dünyada her 3 dakikada bir kişiye prostat kanseri tanısı koyulur ve 14 dakikada bir prostat kanseri sebepli ölümler yaşanır.
Ülkemizde erkeklerde akciğer kanserinden sonra en sık görülen kanser türü prostat kanseridir. Hastalık son yıllarda tarama ve erken teşhis tekniklerinin gelişmesiyle birlikte, daha erken evrelerde yakalanabilir hale gelmiştir.
Prostat Kanseri Evreleri
Prostat kanserinde tümörün boyutu, prostatın doku ve çevreye yayılım durumu, lenf nodlarına Lenf bezi) yayılma durumu ve vücudun diğer bölgelere yayılım durumuna göre bir evreleme yapılır.
Prostat kanserinin evreleri şöyledir;
- Evre 1: Tümörün prostat içinde olduğu evredir. Rektal muayene ile tümör hissedilmez ve düşük derece bir evredir. Bu evrede diğer bölgelere sıçrama yoktur.
- Evre 2: Bu evrede tümör prostat içine doğru ilerleme göstermesine karşın çevreye yayılmaz. Reklam muayene ve görüntüleme yöntemleri ile belirlenebilir. Lenf nodu ve diğer vücut bölgelerine yayılım görülmez.
- Evre 3: Tümörün sperm kesesi gibi dokulara yayılması evresidir. Lenf nodu ve vücudun bölgelerine bu evrede de yayılım yoktur.
- Evre 4: Prostatın diğer dokulara yayıldığı en ağır evredir. Kemik, karaciğer, akciğer ve lenf nodlarına yayılım gerçekleştirebilir.
Prostat Kanserinin Belirtileri Nelerdir?
Prostat kanserinin belirtileri genellikle hastalığın ilk başlangıcında, kanser dokusu prostat bezi içinde henüz çok yayılmadığı dönemde ortaya çıkmaz. Hastaların önemli bir bölümünde, ilerleyen dönemlerde yani hastalık prostat bezi dışına çıkıp etrafa veya uzak organlara sıçradığında prostat kanserine ait belirtiler ortaya çıkmaktadır. Ayrıca belirtiler her hastada farklı olabilmektedir. Prostat kanserinin belirtilerini erken dönem ve ileri dönem olarak sınıflandırmak daha doğru olur.
Erken Prostat Kanseri Belirtileri
Erken prostat kanseri belirtileri şu şekilde sıralanabilir;
- İdrar yapma sırasında yanma hissi
- İdrar yaparken ağrı şikayeti oluşması
- İdrar yapmada zorlanma görülmesi
- İdrarı yapmaya başlama sırasında ve idrar yapmayı durdurmada güçlük yaşama
- Uyku sırasında idrar çıkma isteğinin daha sık hale gelmesi
- Mesane bölgesinde kontrol kaybı yaşanması
- Kişide idrar akım hızında azalma görülmesi
- İdrarda kan görülmesi (Hematüri)
- Ereksiyonda zorluk yaşanması
- Cinsel ilişki ve mastürbasyon sonrası ağrılı boşalma şikayetleri
Geç (Metastatik) Prostat Kanserinin Belirtileri
Prostat içindeki kanser ileri evrelere geldiğinde, çevredeki ve uzaktaki organlara yayılım gösterir. Bu bölgelerde de tümör oluşumu gözlenebilir. Bu durum metastatik prostat kanseri olarak nitelendirilir.
Metastatik prostat kanserinin belirtileri şu şekilde sıralanabilir;
- Bacak veya pelvik bölgede şişme görülmesi
- Kalça, bacak ve ayak bölgesinde uyuşma hissi
- Kalça, bacak ve ayak bölgesine ağrı şikayetleri
- Gün içinde geçmeyen kemik ağrısı şikayetlerinin artması ileri evre belirtileri olacaktır.
Belirtiler her hastada ortaya çıkmayacağı gibi daha farklı belirtiler de oluşabilir.
Prostat Kanseri Nedenleri Nelerdir?
Prostat kanserinin nedenleri kesin olarak belli değildir. Ancak prostat kanseri için bazı risk faktörleri olduğu uzmanlar tarafından kabul edilmektedir.
Prostat kanserinin olası nedenleri ve risk faktörleri şöyledir;
- Yaş: Erkeklerde prostat kanserinin genellikle ilerleyen yaşlarda görüldüğü bilinmektedir. 70 yaşından sonra her iki erkekten birinde, 90 yaşından sonra da erkeklerin tamamına yakınında prostat kanseri görülmektedir. 50 yaşından küçük erkeklerde prostat kanseri çok nadir bir vakadır. 50 yaş üzeri erkeklerde düzenli olarak prostat kanseri taraması yapılırsa erken teşhis mümkün olabilir.
- Aile Öyküsü: Amerikan Kanser Derneği tarafından yapılan araştırmalar sonucunda, prostat kanserine yakalanmış olan kişilerin ortalama %15-20’sinde diğer aile üyelerinde prostat kanserinin olduğu belirlenmiştir. Bu yüzden uzmanlar aile öyküsünü de prostat kanserinin nedenleri arasında saymaktadır.
- Obezite: Erkeklerde özellikle 50 yaşından sonra obezitenin prostatta kanser gelişimi için risk faktörü olduğu belirtilmektedir. Ancak obezite kesin bir prostat kanseri sebebi değildir.
- Sigara Tüketimi: Uzmanlar yüksek oranda sigara tüketiminin de prostat kanseri için tanımlanan bir risk faktörü olduğunu belirtmektedir.
- Hareketsiz Yaşam: Erkeklerde özellikle 50 yaşından sonra emekliliğe bağlı hareketsiz yaşam görülebilir. Bu durum prostat kanseri için risk faktörü olarak değerlendirilmektedir. Bu yüzden erkeklerde düzenli yürüyüşler yapılması önerilmektedir.
Prostat Kanseri Tanısı Nasıl Konur?
Prostat kanserinin tanısı için belirli taramalar yapılması gerekir. Hastanın durumu ve prostat kanseri evresine göre farklı taramalar yapılabilir.
Prostat kanserin tanısı için yapılan taramalar kısaca şöyledir;
- PSA Kan Testi: PSA prostat bezi üzerindeki hücreler tarafından üretimi yapılan bir proteindir. Kandaki PSA seviyesi arttıkça prostat kanseri evresi artar. Prostat kanseri tanısı için kanda PSA proteini seviyesine bakılır.
- Fiziki Muayene: Erkeklerde prostat kanseri tanısı için en yaygın yöntemlerden biri makattan parmakla yapılan muayenedir. Bu işlemle prostatın büyüklüğü ve anormallik durumu saptanabilir.
- Transrektal Ultrasonografi: Makat bölgesinden özel olarak yapılan ultrasonografik incelemedir. Ses dalgaları kullanılarak ekran üzerinden bölge incelenir.
- Gelişmiş PSA Testi: Pankreas kanseri tanısına yönelik inceleme durumunda gelişmiş PSA testi yapılarak hastanın PSA hormonu seviyesi gözlenebilir.
- MR: Prostat kanserinden şüphe edildiğinde bazen diğer tanı yöntemlerine ek olarak, görüntüleme yöntemi olan MR destekleyici olarak kullanılır.
Prostat Kanseri Tedavisi Nasıl Yapılır?
Prostat kanserinin tedavisi, hastanın sağlık durumu, kanserin yayılması ve kanserin evresine göre değişmektedir. Basit vakalar genellikle tedavi gerektirmez. Tedavi sürecinde temek yaklaşım hastanın günlük yaşam konforunu sağlamak ve korumaktır. İlerleyen evrelerde ise hastanın yaşamını uzatabilmeye yönelik tedavi uygulanır.
Prostat kanserinde kullanılan tedavi yöntemlerinden bazıları şöyledir;
- Takip: Prostatında, yaşam süresi ve konforunu etkilemeyecek olan kanseri olan hasta yakından takip edilebilir. Erken evrede olan ve semptomlar oluşmayan durumlarda doktorun görüşüyle kanser semptomlarının gelişme durumu yakından takip edilebilir.
- Radikal Prostatektomi: Prostattaki kanser, prostat dışına yayılmadığı bir evredeyse, prostat bezinin ameliyat ile çıkarılmasıdır. Bu işlem açık, laparoskopik ya da robotik yöntemlerle yapılabilir. Radikal prostat ameliyatı, kişilerin çocuk sahibi olma sürecini olumsuz etkileyebilir.
- Radyoterapi (Işın Tedavisi) : Prostat kanserine yol açan kanserli hücreleri öldürebilmek için ilerleyen dönemde kullanılan tedavidir. Bu tedavi birçok kanser türünde tedavi olarak kullanılmaktadır.
- Hormon Tedavisi: Prostat kanserinin tedavisinde, bazen cerrahi ya da ışın tedavisine ek olarak hormon tedavisi de kullanılır. Radyoterapi öncesinde uygulanan hormon tedavisi, radyoterapi sonrası prostat kanserinin tekrarlanma olasılığını azaltır. Hormon tedavisi tek başına prostat kanserini yavaşlatmaz. Sadece hastalığın belirtilerini ortadan kaldırmada ve kanserin yayılımını yavaşlatmada etkilidir.
- Brakiterapi: Prostat bezi içinden uygulanan bir radyoterapi yöntemidir. Tümörlü bölgeye yerleştirilen küçük radyoaktif madde yardımıyla uygulanabilir. Prostata diğer dokuları etkilemeden yüksek dozda radyasyon verilmesini sağlayabilir.
Prostat Kanserine Hangi Bölüm Bakar?
Prostat kanserinin tanısı ve tedavisinde asıl bölüm üroloji bölümüdür. Üroloji doktoru, prostat kanserinin tanısının konmasında, ameliyat ile prostat bezinin çıkarılmasında önemli rol oynar. Ancak ileri evre hastalıkta uygulanan kemoterapi medikal onkoloji, ışın tedavisi ise radyasyon onkolojisi doktorları tarafından uygulanır.
